Fauna i flora rzeki Wda – wprowadzenie
Rzeka Wda, płynąca przez serce Borów Tucholskich, to jedno z najcenniejszych przyrodniczo miejsc w Polsce. Jej brzegi i otaczające lasy tworzą rozległy ekosystem, w którym żyje setki gatunków roślin i zwierząt. Dzięki krystalicznie czystej wodzie oraz zróżnicowanemu dnu — od piaszczystych łach po kamieniste spady — Wda stanowi „wodną autostradę” dla migrujących ryb i ostoję dla gatunków rzadkich.
Ptaki wodne i lądowe
Na odcinkach o wolnym nurcie i licznych starorzeczach obserwujemy Orlika krzykliwego (Haliaeetus vocifer) z rozpiętością skrzydeł przekraczającą dwa metry. To symbol siły i czystości środowiska. Towarzyszy mu dostojna Czapla biała, która czatuje na ryby na płyciznach. Nad gałęziami wierzb często widać kormorany, które po nurkowaniu rozpościerają skrzydła do wysuszenia. W czasie wiosennej migracji dolina Wdy jest przelotnym punktem dla liczących się gatunków kaczek – krzyżówek, cyraneczek i głowienek.
Gatunki drapieżne i ptaki lądowe
W starodrzewach nad brzegami gniazdują orzeł bielik oraz jastrząb zwyczajny. Te ptaki drapieżne wymagają dużych rewirów łowieckich, co świadczy o bogactwie małych ssaków i ptactwa drobnego. W ściółce lasu usłyszeć można stukanie dzięciołów – zarówno dużego dzięcioła czarnego, jak i mniejszego dzięcioła zielonego.
Ssaki wodne i lądowe
Jednym z najbardziej charakterystycznych mieszkańców Wdy jest wydra europejska (Lutra lutra). Ten drapieżny ssak wodny, objęty ochroną ścisłą, poluje przede wszystkim na ryby i skorupiaki. Wzdłuż brzegów można też natknąć się na budowle bobrów i norki europejskie, które tworzą żeremia i tamy, zmieniając lokalny bieg wody i przyczyniając się do powstawania nowych rozlewisk.
Inne ssaki
W okolicznych lasach żyją sarny, dziki, lisy i borsuki. Te gatunki, choć nie związane bezpośrednio z wodą, korzystają z wilgotnych łąk przybrzeżnych i pól nadrzecznych jako miejsc żerowania.
Ryby i bezkręgowce
Gatunki ryb świecące przykładem
Rzeka Wda to ważny korytarz tarliskowy dla gatunków takich jak łosoś atlantycki oraz troć wędrowna. Dzięki prawidłowej jakości wody i migracyjnym przepławkom ryby te mogą docierać do odległych odcinków strumienia, by odbyć tarło. Miejscami spotkamy również pstrągi potokowe, klenie, jazie i miętusy.
Owady wodne
Woda pełna jest drobnych bezkręgowców: larwy ważek regulują populacje komarów, a chruściki budujące charakterystyczne domki z kamyczków świadczą o czystości ekosystemu. Na powierzchni można zobaczyć latające nad nurtem ważki: żagnice i szablaki.
Płazy i gady
Wilgotne tereny nadrzeczne to raj dla traszek zwyczajnych i grzebieniastych oraz żab – trawnej i wodnej. Wśród kamieni i konarów kryją się raki – zarówno chroniony rak szlachetny, jak i pospolity rak pręgowany.
Rezerwat „Krzywe Koło w Pętli Wda”
Jednym z unikalnych fragmentów rzeki jest rezerwat „Krzywe Koło w Pętli Wda”. Jego charakterystyczna meandrująca forma tworzy wiele starorzeczy, płytkich rozlewisk i oczek wodnych, co sprzyja bioróżnorodności.
Unikalne środowisko rezerwatu
Rezerwat porastają łęgi olszowe i olsy, w których odnajdziemy m.in. storczyki – kukułkę bzową i kruszczyka szerokolistnego. Bogactwo roślinności bagiennej uzupełniają grążele żółte i rdestnice.
Ptactwo rezerwatu
Na rozległych rozlewiskach gniazdują perkozy dwuczube, a w zagajnikach obok – pliszki żółte. Obserwatorzy z lornetkami często wypatrują również płochliwej kszełki i rzadkiego ptaszka – rycyka.
Pozostałe grupy zwierząt
Rezerwat jest schronieniem dla wielu drobnych ryb, larw owadów i płazów. Istotna jest tu rola kseni – martwych drzew i konarów, które stanowią dom dla chrząszczy i grzybów saproksylicznych.
Zasady ochrony przyrody
Wstęp do rezerwatu jest dozwolony wyłącznie ścieżkami dydaktycznymi. Obowiązuje cichy tryb zwiedzania, zakaz zbierania roślin, płoszenia dzikiej zwierzyny oraz pozostawiania odpadów. Dzięki tym ograniczeniom możemy cieszyć się niezmąconą ciszą i obserwować gatunki, które nie tolerują hałasu.